کمبود آهن در کودکان رایج ترین کمبود تغذیه‌ای در سراسر جهان و یک مشکل مهم بهداشت عمومی به ویژه در کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود. در این مطلب با روش‌های درمان سریع کم خونی در کودکان و نقش پرستار کودک در برطرف شدن آن آشنا خواهید شد.
کم خونی یک مشکل بهداشتی رایج در کودکان است. شایع ترین علت کم خونی، نداشتن آهن کافی است. کودکی که کم خون است به اندازه کافی گلبول قرمز یا هموگلوبین ندارد. هموگلوبین پروتئینی است که اجازه می‌دهد گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را به سلول‌های دیگر بدن منتقل کنند.
از آنجا که آهن برای تشکیل هموگلوبین مورد نیاز است؛ بنابراین کمبود آن منجر به بروز کم خونی در کودکان می‌شود. طبق توصیه‌های انستیتوی ملی بهداشت، مقدار دریافت روزانه آهن توسط کودکان باید به شرح زیر باشد:
- نوزادان 7 تا 12 ماهه، 11 میلی‌گرم
- کودکان نوپا 1 تا 3 ساله، 7 میلی‌گرم
- کودکان 4 تا 8 ساله، 10 میلی‌گرم
اگر کودکان کمتر از مقادیر اعلام شده آهن دریافت کنند؛ دچار کم خونی می‌شوند. حال اگر شما به عنوان والدین، پرستاری از کودک در منزل را به عهده دارید و یا از خدمات پرستار کودک استفاده می‌کنید؛ در شرایط بروز این اتفاق از چه تدابیری استفاده می‌کنید؟ در ادامه به ذکر اقدامات لازمه برای درمان و جلوگیری از این بیماری در کودکان می‌پردازیم.
مشکل کم خونی و پرستاری از کودک در منزل
اکثر خانواده‌ها با مشکلات بدغذایی کودکان خود دست و پنجه نرم می‌کنند. زیرا این عزیزان گاها بنا بر عوامل مختلف از خوردن غذا سرباز می‌زنند. حال اگر در شرایط زندگی امروزی، مشغله و مشکلات والدین را به این بی میلی‌ها اضافه کنید؛ دیگر مجالی برای چرایی به وجود آمدن کم خونی در کودکان باقی نمی‌ماند. در هر حال کم خونی فقر آهن می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
رژیم‌های غذایی کم آهن. کودک از غذای مصرفی خود در برنامه غذایی آهن کافی جذب نمی‌کند.
نارس به دنیا آمدن: نوزادان در سه ماه آخر بارداری از مادران خود آهن دریافت می‌کنند. نوزادان مادران مبتلا به کم خونی یا سایر مشکلات سلامتی ممکن است در این ماه‌ها به قدر کافی آهن ذخیره نکنند. همچنین نوزادانی که زود به دنیا می‌آیند ممکن است فرصت کافی برای جذب آهن را نداشته باشند.
فقر آهن در شیرمادر: سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند کودک خود را در شش ماه اول حتما با شیر مادر تغذیه کنید. اما شیر مادر آهن زیادی ندارد. بنابراین نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند ممکن است آهن کافی نداشته باشند.
کمبود آهن در نوزادان و کودکان نوپا: کودکان در این سن به دلیل برنامه‌های غذایی خاص و محدود، ممکن است آهن کافی از رژیم غذایی خود دریافت نکنند. در شرایطی که آنها رشد بیشتری کرده‌اند بدنشان برای تولید بیشتر گلبول‌های قرمز به آهن بیشتری احتیاج دارد.
مشکلات دستگاه گوارش: هنگامی‌که غذاهای حاوی آهن می‌خورید؛ بیشتر آهن در قسمت فوقانی روده کوچک جذب می‌شود. هرگونه ناهنجاری در دستگاه گوارش (GI) می‌تواند جذب آهن را تغییر داده و باعث کم خونی فقر آهن شود.
از دست دادن خون: از دست دادن خون می‌تواند باعث کاهش آهن خون شود. جذب ضعیف آهن پس از برخی از انواع جراحی‌ها معمول است. منابع از دست دادن خون ممکن است شامل خونریزی دستگاه گوارش، جراحی‌های عمومی، زخم‌های عمیق و… باشد.
پرستاری از کودک در منزل نیازمند توجهات خاصی به این عزیزان است. والدین باید آگاهی و دانش درستی از نیازهای کودکان خود داشته باشند. زیرا این برهه زمانی بسیار سرنوشت ساز و مهم است. چنانچه پرستاری از کودک در منزل را به عهده فرد متخصص و تحصیلکرده سپرده باشید؛ بنابراین لزومی به نگرانی در این خصوص ندارید.
اما اگر بنابر شرایط زندگی و موقعیت‌های شغلی خود، مسئولیت پرستاری از کودک در منزل را به نزدیکان خود سپرده‌اید؛ در این زمینه کاملا هوشیار باشید و با مراقبت‌های پیوسته و چکاپ‌های دوره ای لازم از صحت و سلامت کودک خود مطمئن شوید. کم خونی ناشی از فقر آهن رشد کودکان را کند و در موارد شدید متوقف می‌سازد.
علائم کم خونی ناشی از فقر آهن در کودک چیست؟
این کمبود در کودکان با علائم مشخصه‌ای بروز می‌کند که برای تشخیص و اطمینان از صحت آن می‌بایست کودک توسط آزمایش خون چکاپ شود. اما به طور کلی علائم این کم خونی عبارتند از:
پوست رنگ‌پریده
تحریک پذیری شدید
کمبود انرژی و خستگی مداوم
ضربان قلب تند
زخم یا تورم زبان
زردی یا زرد شدن پوست صورت، چشم‌ها و دهان
بزرگ شدن طحال یا کبد
تنگی نفس یا ناتوانی در حبس نفس
تاخیر در رشد یا پایین بودن سرعت رشد
کند بودن روند ترمیم زخم‌ها
تمایل به خوردن مواد عجیب و غریب، مانند خاک یا یخ
توجه داشته باشید اغلب علائم مربوط به کم خونی در کودکان به دلیل نرسیدن اکسیژن کافی به سلول‌های بدن آنها است. بسیاری از این علائم که در شرایطی که کم خونی خفیف باشد؛ بروز نمی‌کنند.
